Het middelpunt van de Nieuwmarkt is het imposante waaggebouw. Gebouwd in 1488 als de Sint Antoniespoort: een belangrijke stadspoort die ook diende ook als verdedigingsbolwerk. Door een stadsuitbreiding in de late 16e eeuw lag het gebouw niet meer aan de rand van de stad en verloor het zijn functie als stadspoort. In 1614 werd het deel van de Kloveniersburgwal rond de poort gedempt, om een nieuw marktplein (vandaar de naam Nieuwmarkt) aan te leggen. Een deel van de poort verdween hiermee onder de grond. Men kan er echter nog steeds met de boot onderdoor varen. Op het plein werden ook lijfstraffen en executies voltrokken. Tegenwoordig is er elke zaterdag een markt met biologische producten.
Waaggebouw
Toen de stadspoort geen stadspoort meer was, werd hij omgebouwd tot waaggebouw: boven de deuren werden overkappingen gemaakt waaronder weegschalen werden geplaatst. Hierop werden niet alleen goederen voor dagelijks gebruik gewogen, maar ook ankers en artillerie van de nabijgelegen scheepswerven.
Theatrum Anatomicum
Op de bovenste verdieping van het waaggebouw huisvesten zich enkele gilden. Tot 1869 gebruikte het chirurgijnsgilde de bovenste verdieping, het Theatrum Anatomicum, als collegezaal. Hier werden ’s winters lijken van misdadigers ontleed tijdens anatomielessen. In 1632 schilderde Rembrandt hier ‘De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp’. Tegenwoordig is Restaurant-Café In de Waag gevestigd in dit historische pand op de Nieuwmarkt. Met het mooie terras en historische interieur een perfecte plek voor een drankje, lunch of diner.
